سلام عرض میکنم خدمت همه بینندگان عزیز و محترم در برنامه استیج مدرن ، در این قسمت از برنامه درباره اختلالات مفصل فکی و گیجگاهی یا به عبارتی همان TMJ میخواهیم صحبت کنیم.
مجری : امروز در خدمت آقای دکتر پیام حقیقی هستیم از واشنگتون دی سی امریکا ایشان دندان پزشک عمومی هستند و نزدیک به بیست سال هست که در امریکا فعالیت میکند همان طور که میدانید همیشه در زمینه TMJ ( اختلالات مفصل فکی و گیجگاهی ) چه در ایران چه در امریکا و چه در هر جای دنیا مشکلاتی وجود داشته، که بدلیل نداشتن اکلوژن و بایت ( فاصله بین دو فک ) نادرست بوده است.
خوشبختانه آقای دکتر پیام حقیقی با ورود به اکادمی دوسن امریکا توانستند این مشکلات را ریشه یابی کنند و ما امروز در خدمت شان هستیم تا این توضیحات را به صورت کامل تر و جامع تر از زبان خودشان بشنویم.
خب آقای دکتر لطفاً خودتون را معرفی کنید و راجب نحوه ورودتان به اکادمی دوسن و اینکه راجب به مشکلات TMJ ( اختلالات مفصل فکی و گیجگاهی ) و نداشتن بایت ( فاصله بین دو فک ) و اکلوژن نامناسب در بیماران توضیحاتی را بفرمایین.
این باعث افتخار من است که اینجا با شما دوستان عزیز صحبت میکنم اسم من پیام حقیقی است، موضوعی را راجب خودم بگم که من امریکا متولد شدم، ولی ایران بزرگ شدم ایران هم در شیراز بزرگ شدم، در دانشگاه شهید بهشتی زیست شناسی خواندم ، بعد آمدم امریکا توی NAJ تحقیقات کردم به مدت شش سال در این پا لمن فوق لیسانس گرفتم، بعد دیگه کلا رشته ام را یک ذره تغییر دادم به دندان پزشکی چون علاقه خاصی همیشه به دندان پزشکی داشتم.
در دانشگاه مری لند امریکا وارد دانشکده دندان پزشکی شدم و بعد از چهار سال درس خواندن در آنجا وارد یک مطب خصوصی شدم ، که دو سال هم آنجا کار کردم و بعد از دو سال مطب خودم را باز کردم . حالا توضیح دادم دلیل آن را میخوام براتون بگم ، تو اون مدتی که من از دانشگاه اومدم بیرون و شروع کردم به کار کردن روی نقص ها، همیشه یکسری مشکلات پیش می آمد که نه توی دانشگاه تدریس شده بود، نه حتی خود اون دندان پزشکانی که اون اطراف بودن و توی آن کلینیک کار می کردند جواب درست و حسابی برای این سوال من داشتن و همیشه برای من جای تعجب داشت که چرا این مسائل اتفاق می افتاد ، که توضیح آن را خواهم داد و این باعث شد تا من با اکادمی داسن ( dawson ) آشنا بشم.
مشکلاتی که پیش می آمد و من مرتب میدیدم این بود که مثلا روی دندان شماره دو و پانزده روکش میگذاشتم و هما ن جوری که خودتان هم حتما توی کارتان خیلی دقت میکنید که مطمئن میشین که کانتکت ها ( فاصله بین دو دندان کنار هم ) بسته است، نخ دندان قشنگ محکم باشد وقتی که میکشید باز نباشد، و همه اینها را رعایت میکرد و بعد از آن می گفت که حالا ببندید می بستیم و روی دندان فشار نبود، برای آن فشار و کم میکردیم و یا حتی یک ذره بیشتر از حد معمول هم روش را ادجاست ( تنظیم ) میکردیم.
همون اطلاعاتی که گرفته بودیم تو دانشگاه حالا بصورت عملی که فشار نباشه که بعدا خودش ، خودش را تنظیم بکند، ولی شش ماه میگذشت، یکسال میگذشت، مریض می آمد میگفت غذا گیر میکند لای دندانم و وقتی نگاه میکردیم همان دندانی که با آن همه به قول معروف تلاش فرستادیم بهترین روکش ها را درست کنند، نخ دندان میرد و میاد حدود نیم تا یک میلی متر فاصله افتاده بود. این همیشه جای سوال برای من بود که چرا مگه دندان همینجور الکی شیفت ( جا به جا ) میکند، میره برای خودش جابجا می شود؟
سوال های دیگه ای که برایم ایجاد شد؟ دندان مثلا عصب کشی شده بعد نگاه میکنی می بینی که مریض مدام بر میگرده و میگه من درد دارم دست میزنم درد میگیره یا اینکه ارتودنسی شده اون مریض و تمام دندان های آن کاملا صاف و منظم میاد همه با همدیگه مرتب میشوند ولی بعد از چند سال شروع میکند به مشکل TMJ ( اختلال مفصل فکی و گیجگاهی ) پیدا میکنند ، و وقتی باز و بسته میکنند خیلی آزرده است.
یک سوال دیگه که چرا این دندان های تازه صاف شده مشکل TMJ ( اختلالات مفصل فکی و گیجگاهی ) پیدا کرده است؟
اینها همه سوال های خیلی مهمی بود برای من ، بعلاوه اینکه مثلا همان روکشی که گذاشتیم ممکن است دندان حرکت نکند، ولی روکش مرتبا در بیاد. بهترین سمنت ها ( چسب ) رو میزنی باز در می آید یا اگر در نمیاد اون دندان میشکند یا دندان پایین آن میشکند یا دندان روبروی آن میشکند سوال های دیگه اینکه چرا اون ونیرهایی که گذاشتیم روی دندان میشکند ، می افتد و اینها تمام قوانینی که به ما یاد داده بودند که در دانشگاه همه را رعایت میکردیم ، هیچ کدام کمک نمیکرد البته بعضی مواقع اتفاق می افتاد اینها بعلاوه اینکه من یک کتابی به نام functional occlusion این کتاب توی ایران هم صد درصد هست این کتاب را دکتر پیتر داسن نوشته است و یکی از بهترین کتابهای TMJ است.
من تو دانشگاه که بودم استاد پراس ما این کتاب را توی کتاب خانه اش داشت و رشته آن توی دانشگاه تدریس نمی شد ، همینجور یک اشاره ای کرد که همچین کتابی هست چون من همیشه خیلی سوال میکردم . بعد با یک prosthodontics ( متخصص پروتز ) دیگه آشنا شدم اون هم یک مقدار برای من توضیح داد که anterior guidance( راهنمایی دندان های قدامی ) وinterior guidance ( راهنمایی دندان های داخلی ) چیه چون همیشه این سوال ها برای من بود و گفت برو این کتاب را بخوان.
من این کتاب را شروع کردم به خواندن ولی ساعت ها توی یک صفحه اش گیر می کردم و جوری که خوابم میبرد، خیلی موضوع پیچیده ای بود توی این کتاب یعنی اینکه بشینم خودم بخوانم ، تا اینکه یک سمینار بود که من کارت او را گرفتم ، گفتم بگذار برم ببینم راجب چی دارد صحبت میکند وقتی که آن سمینار را رفتم اون واقعا چشمامو باز کرد تمام این سوال ها را جواب داد نه بصورت جزئیات که دقیقا چرا ولی یک جورهایی متوجه شدم که اینها همه مربوط میشود به occlusal muscle jaw ( ماهیچه اکلوزال فک ) بخاطر اینکه بایت (فاصله بین دو فک) این آدم ها اشکال دارد، و این بایت را نمی شود با بستن دندان فهمید که این بایت مشکل دارد و راه های دیگه ای باید پیدا کنیم که این مشکل را حل بکند بله این داستانی بود که باعث شد که من با اکادمی داسن آشنا بشم.
دلیلش خب برای من خیلی مهمه که این سوال ها را جواب بدم و ایرانی بودنم باعث می شد که همه چی رو بدانیم باعث افتخار است ، ایرانی بودن و پرشن فیس بودن باعث شد که من این اطلاعات را کسب کنم.
مجری: آقای دکتر ببخشید من یک سوالی داشتم میخواستم بدونم شما تدریس هم میکنید ؟
تدریس نه ولی ما یکسری دور همی داریم اینجا که دندان پزشکان دور هم جمع می شوند، و یک نفر تدریس میکند راجب یک موضوع خاص، مثلا همین TMJ ( اختلالات مفصل فکی و گیجگاهی ) بعد توی اون گروهها تدریس کردم و جالب اینجاست که هر باری که این کار رو میکنم می بینم که همه دندان پزشکان بیشتر از تمام مطالب دیگه به گوش هستند، بخاطر اینکه برای آنها جالب است و سوال هایی هست که همیشه همه دارند و متاسفانه پاسخ داده نشده بهش توی دندان پزشکی و حتی نود و پنج درصد دندان پزشکان آمریکا هم این اطلاعات را در حد حتی جزئی ندارند ، در حد کافی ندارند اطلاعات مربوط به بایت اکلوژن
مجری: آقای دکتر میشود لطف کنید راجب مشکلاتی که در زمینه TMJ وجود دارد برای ما صحبت کنید و بگویید که آیا در آمریکا هم این مشكلات وجود دارد . بیمار هایی هستند در آمریکا که با این مشکل روبرو باشند .
البته ما هم به قول معروف انسان هستیم ، آدم هستیم و همه ی ما میتوانیم مشکل TMJ داشته باشیم چرا که TMJ همه جای دنیا هست، همانطور که میدانید خودش به معنی اختلالات مفصل فکی و گیجگاهی همه ما TMJ که داریم ، ولی TMD یعنی همان یکی از مشکلات اختلالات مفصل فکی و گیجگاهی است ، یعنی بی نظمی که مربوط به این ها است و تمام آدم های دنیا دارند.
مجری: ممنون آقای دکتر میشود راجب مشکلات TMJ برای ما صحبت بکنید .
بله حتما موضوع TMJ خیلی ، خیلی گسترده است ولی حالا در این زمان کم یک مرور بکنیم .
ببینید TMJ یک موضوع بسیار خسته کننده است و موضوعی است که تدریس نمیشود ولی از یک طرف بسیار ، بسیار مهم است مسئله ای اصلی این است که ما اگر به دندان به عنوان یک عضو مستقل بتوانیم آن را داخل دهان کارمان را اصلاح کنیم و روی آن یک روکش قشنگ بگذاریم.
این بسیار اشتباه است دندان جزئی از سیستم masticatory یا سیستم جویدنی که توی این سیستم جویدن ما خود TMJ را داریم و موقعیت دندان های جلو و دندان های عقب همه ای این ها باید باشد و فقط روی دندان کار کردن باعث به وجود آمدن خیلی مشکلات میشود.
البته فقط راجب TMJ صحبت کنیم.
مشکلات TMJ و یا TMD دو دسته اصلی هستند ، چرا که خود این استخوان هست و یکی دیگر از آن مربوط به ماهیچه است.
آن مبحثی که مربوط به استخوان است که بنده وارد آن نمیشوم و دیگری که مربوط به بیماری هایی پزشکی می باشد مثل خدای ناکرده تومور یا سرطان و غیره…
مثلا بچه ده سالش شده نگاه میکند که بایت ( فاصله بین دو فک ) آن دارد باز ،باز و باز تر میشود بخاطر اینکه اینها استخوان های او دارد کوچک و کوچکتر میشود باعث میشود که دهان باز شود و آپن بایت ( افرادی که دندان هایشان ازهم فاصله دارد) هستند.
که در واقع این ها اصلا کار من نیست و کار دندان پزشک عمومی نیز نیست و کار جراحان متخصص است. ولی چیزی که بدانیم آن است که یک تفاوتی است یعنی تفاوت آن را ببینیم که واقعا این بخاطر مشکلات پزشکی هست یا بخاطر بایت ( فاصله بین دو فک ) است. این را باید بدانیم باید بتوانیم تشخیص بدهیم آن تیکه اش به ما مربوط است،
ولی این که با آن چکار بکنیم مربوط به شرایط دهان و دندانی بیمار است ، مگر اینکه چیزهایی مربوط به کرم خوردگی و پوسیدگی و حفره های داخل دندان ولی هیچ چیزی را روی دندان اضافه نکنیم که باعث بشود این را برداریم اول باید آن جوینت ( استخوان ) به قول معروف مشکل آن حل بشود ، آن درد باید از بین برود بعد ما شروع بکنیم به کار کردن روی دندان ها ، پس ما باید تفاوت ها را بدانیم که آیا این مشکل ، مشکل جوینت ( استخوان ) هست یا این مشکل ، مشکل ماهیچه است حالا جالب است که بیشتر مشکلات TMJ مشکل ماهیچه ای هست و خود آن مشکلات ماهیچه ای بیشتر آن بخاطر این نادرست بودن بایت یا اکلوژن ( جفت شدن صحیح دو فک ) اشتباه است.
مجری :خوب آقای دکتر میشود لطفاً برای ما راجب اکلوزال دیزز ( بیماری های مربوط به جفت شدن دو فک ) صحبت بکنید.
بله حتما همانطور که خدمتتان عرض کردم اکلوزال دیزز ( بیماری های مربوط به جفت شدن دو فک) مهم ترین دلیل TMJ و بی نظمی یا اختلال است.
اکلوزال دیزز این است که بیماری شماره یک فصل دندان و فک است و از یک طرف بیشترین بیماری است که تشخیص داده نمیشود و این خیلی چیز جالبی است ، و اگر بخواهیم راجب اکلوزال دیزز ( occlisal disease ) صحبت کنیم ، باید راجب یک چیزی که حالت عادی و یا نرمال است صحبت بکنیم.
حالت نرمال چیست ؟
بنده یک ماکت در دست دارم که دارم یکسری دندان را نشان میدهم و میتوانم آن فاکتور هایی را که بایت صحیح نشان میدهد را نشان بدهم ، در بایت صحیح تمام دندان ها در یک زمان باید به هم بخورند. شماره دو این است که مقدار فشاری که روی هر کدام از دندان ها است تقریبا یکی باشد شماره سه این است که وقتی که این دندان ها را میبندیم همه به هم میخورند در عین حال آن استخوان توی CR باشد. حالا راجب CR صحبت می کنم و نکته دیگه این است که وقتی که دندان ها به یک سمت میرود دندان های عقب باز می شوند و دندان های نیش فقط در تماس اند ، که میگویند canine guidance ( راهنمای نیش ) همین که به سمت چپ یا راست میرود دندان های عقب باز میشود دندان های عقب نباید روی هم کشیده بشوند وقتی که چپ و راست میشوند این اتفاق در سمت چپ اتفاق می افتد ، وقتی که دندان های عقب کشیده میشوند در واقع همدیگر را فوق العاده تخریب میکنند، میکنند و این مسئله در زمینه بیماری های اکلوزال دیزیز ( occlusal disease ) جزء یکی از مهمترین مسائل است .
یکی دیگر هم این است که آن جوینت توی CR ( رابطه مرکزی فکین ) نیست. ببینید اگر این head condyle ( سر برامدگی استخوان ) وقتی که این ماهیچه ها سطح پایین را می برد روی بالاترین و جلو ترین قسمت ممکن به آن میگویند The most superior anterior position.
این دیسک TMJ ( اختلال مفصل فکی و گیجگاهی ) است ، این کام دایل فک پایین است این هم ساکت فک آرواره بالا است که بالای آن مغز است. این خط با این خط باید با هم دیگر موازی بشود. این جایی است که فک باید نشسته بشود این ماهیچه ها که پروماسل به آن میگویند این ماهیچه ها کار آن ها این است که یعنی مهندسی شدند و طراحی شدند که فک را ببرند اینجا ، این جایی است که فک راحت است باید برود. این عکس به خوبی نشان میدهد که در این سر condyle باید روی این موقعیت باشد که به آن CR میگویند و جزء یکی از مهمترین چیز هایی است که ما باید به آن دقت بکنیم.
این ماهیچه ها به آن میگویند elevator muscle باعث میشوند که در شب فک میرود توی موقعیت رابطه مرکزی یا همان CR و آن موقعه دیگر مشخص میشود که بین دندان ها بسته شدن دندان ها و فک و CR تفاوت هست یا نه به این میگویند CR MI descendancy وقتی دندان ها به هم بسته میشوند و فک میرود بالا و دندان های آخری اول از همه با هم برخورد میکنند. این الان موقعیتی است که ایشان دندان های آخری آن فقط بهم میخورند وقتی که توی CR هست خوب اتفاق که می افتد این است که همه دندان ها روی هم قرار میگیرند، و خوب چه اتفاق می افتد؟
خوب این دندان نه تنها فشار زیادی روی آن اتفاق می افتد بلکه به فک میگوید این جا به جایی نیست که من راحتم و میکشد جلو و این ماهیچه ها که میخواهند این را ببرند عقب بین دندان هایی که میخواهند بروند عقب یک جنگ به وجود می آید و این جنگی است که در شب باعث میشود که بیشتر دندان قروچه بکنیم دندان های ما را به هم بزنیم و این جنگ بین ماهیچه و دندان به قول معروف همیشه ماهیچه برنده است یا دندان روی آن رفته میشود یا استخوان ها از بین میرود یا دندان لق میشود یا فک درد میگیرد و یا ….به وجود می آید، حال اگر بخواهیم بدانیم که کی دارد کی ندارد دنبال یکسری نشانه ها باید باشیم.
یکی از این نشانه پوسیدگی دندان است و یکی دیگر از آن بین رفتن استخوان است، یکی از آن دندان خورده میشود میرود داخل و شاهد افزایش درد در این نواحی خواهیم بود. ولی همه ی این ها وجود نخواهد داشت در یک زمان بعضی از این ها میتواند در کسانی که میگرن دارند سر درد دارند دلیلش نمیشود که ماهیچه اکلوزال مشکل دارد ولی اگر تمام این ها را بدانید با یک آزمایش و با یک نگاه دقیق میتوانیم بفهمیم که مشکل دارد یا خیر !
حالا چجوری میشود فهمید جوینت ها ( استخوان ها ) مشکل دارند یا نه! کاری که میشود کرد یک عدد sectional splates مثل MTI , خوب شب دندان های عقب روی هم خورده نمیشود خوب ماهیچه ها ریلکس میشوند اما آن وقت صبح که طرف بیدار میشود فوق العاده احساس بهتری دارد و خود این یک روش تشخیصی است، ولی باید حواسمان جمع باشد اگر جوینت ها شروع بکنند به درد وحشتناک باید سریع برداشته شود و این به آن معنا است که استخوان تورم دارد.
حالا ما می رسیم به یک نتیجه گیری که فرد بیماری ماهیچه ای استخوان دارد. حالا باید بفهمیم که مشکل آن چیست؟ ایا فرد این مشکل CR MI descendancy دارد؟ ما باید بفهمیم که چی باعث این بیماری ماهیچه ای استخوان شده است؟ که یکی از راهکار های آن این است که COMPLETE BITE RECORDE را انجام بدهیم، و فرد مورد نظر باید خوابیده باشد، وقتی این کار را انجام میدهیم فک میرود توی یک جای راحت بعد یک عدد وکس بر میداریم بعد میگذاریم روی دندان و بعد با همان دو دست میبندیم برای طرف که این کار روی وکس گرم شده علامت میگذارد بعد که این کار را انجام میدهیم اگر نگاه کنید می بینید که این شخص دندان ها را که روی هم می گذارد میبینیم که همه بسته است ولی اگر CR بگذاریم در این کست به من نشان داده میشود که اگر ببینید همه دندان ها باز است فقط دندان عقب میخورد به هم دیگر و این یک CR MI descendancy ( بیماری که موقعیت فک پایین که در آن سرهای استخوان Condayl بدون در نظر گرفتن باز شدن فک تعریف میشود.) میباشد و در این بیماری مریض فوق العاده ماهیچه های آن آزرده میشود و بیمار یک روکش دارد که مرتبا در می آید. وقتی که این آزمایش را کردم فهمیدم که چجوری این مشکلات را حل بکنیم راه های مختلفی دارد یا باید روی دندان روکش بگذاریم یا ارتودنسی بکنیم یا اگر خیلی OFF باشد باید جراحی انجام شود که فک را جلو و عقب میبرم و یا اینکه خیلی ساده ترین آن این است که بایت بیمار را تنظیم کنیم و ساده تر از آن این است که یک نایت گارد ( یک قالب شفاف شیشه ای ) درست بکنم .
نایت گارد خیلی مهم است که درست باشد چون که اگر اشتباه باشد بیشتر باعث درد میشود بیشتر باعث مشکل میشود برای یک مریض هر کدام از این بحث ها توی یک روز نمی شود توی این فرصت کم .
خلاصه موضوع این است که باید مراقب باشیم که بتوانیم تشخیص بدهیم که این شخصTMD دارد با نه اگر TMD دارد چه نوع است مربوط به جوینت است مربوط به ماهیچه است یا فقط مربوط به دندان است اگر مربوط به ماهیچه و دندان باشد باید بتوانیم تشخیص بدهیم که چجوری آن را درست بکنیم و فقط نباید حدس بزنیم که به نظر بیاید که مشکلی وجود دارد بعد ببینید که این تفاوت چقدر است ایا میتوان با تنظیم کردن درست کرد ؟ و آن هایی که ایمپلنت میگذارند ،یا دندان میگذارند روی ایمپلنت ( روکش ) اگر طرف را توی CR نبرند آن درمان شکست میخورد حتی اگر خود ایمپلنت عادی باشد ولی آن دندان ها جای خود نباشند فشاری که روی آن وارد میشود باعث میشود که آن ایمپلنت ول کند این ها موضوعات بسیار مهمی هستند که باید دانسته بشود و به طور خلاصه بتوانیم بگوییم که اولین کاری که میکنید تشخیص بدهید که مریض شما چه مشکل دارد به دندان فقط به عنوان یک عضو مجرد نگاه نکنید دندان جزء ی از تمام سیستم بایتی ما است باید به همه چیز نگاه بکنید حالا اگر بخواهید راجب یک دندان حالا اگر بخواهیم مثال بزنم برای دندانی که نیست بخواهیم یک روکش موقت بگذاریم، برای بعضی دندان ها آن هم زیاد مشکلی نیست که یک بریج بزرگ گذاشته میشود آن موقع است که حتی ارتودنسی که میخواهیم بکنیم باید بسیار دقت بکنیم اگر دندان ها همه صاف هستند و این دندان ها همه این دندان ها همه بسته میشوند دلیل نمیشود که این عالی است ، به هر حال این چیزهایی هست که خیلی دوست دارم فرصت بشود انشاالله در خدمتتان باشیم و واقعا دوست دارم این اطلاعات را در اختیار تان بگذارم و این کمکی بشود به مردم ما به خاطر استرس هایی که داریم این مشکلات برطرف شود.
مجری: خیلی ممنون آقای دکتر واقعا خسته نباشید من خودم به شخصه یکسری سوالات تو ذهنم بود یکسری ابهامات بود با توجه به توضیحاتی که شما داده اید آن ها کاملا رفع شد سوالات همه برطرف شد امیدوارم که بینندگان و همکاران عزیز ما هم به این نکاتی که شما اشاره کردید دقت کنند و اینکه باز امیدوارم که در برنامه های بعدی هم ما بتوانیم بیشتر در خدمتتان باشیم و از نکات شما استفاده بکنیم.
خواهش میکنم باعث افتخار من است که اگر توانستم کمک تان کرده باشم و خیلی ممنون از دندان پزشکی مدرن که این فرصت را در اختیار ما گذاشت.
خوب صحبت های آقای دکتر پیام حقیقی را شنیدید بسیار مفید و سودمند بود انشاالله که بتوانیم در برنامه ای بعدی بیشتر در خدمت شان باشیم تا برنامه بعد خدا نگهدار
