درمان ریشه دندان چیست؟
درمان ریشه دندان که در میان عموم مردم به عصب کشی معروف است یکی از درمان های دندانپزشکی است و کسب آگاهی درباره انواع این نوع درمان دندانپزشکی شاید دغدغه بسیاری از بیماران دندانپزشکی باشد. ریشه دندان از دو قسمت تاج و ریشه تشکیل شده است . قسمت تاجی داخل حفره دندان نمایان است و نیاز به جویدن ، زیبایی و تکلم انسان را تامین میکند . قسمت ریشه ای زیر لثه و استخوان قرار گرفته و تکیه گاه قسمت تاجی میباشد تا بتواند در مقابل نیروهای جویدن در محل خود محکم و استوار باقی بماند .
توجه داشته باشید:
در مرکز دندان بافتهای خونی و عصبی وجود دارند که ساختار دندان را تغذیه و حس دهی میکنند . این اعصاب و عروق از طریق سوراخی که در انتهای ریشه دندان وجود دارد وارد کانالهای ریشه شده ، تا اتاقکی که در مرکز تاج وجود دارد امتداد پیدا میکنند تا اکسیژن و مواد غذایی و همچنین اعصاب حسی را به سرتاسر دندان برسانند و ضمنا آلودگی ها را از طریق جریان خون ازآن دور کنند .
منظور از درمان ریشه ، درمان بخش زنده ، تغذیه کننده و تامین کننده حس های عصبی دندان میباشد . زمانیکه پوسیدگی دندان از سطح تاج به عمق آن نفوذ میکند بافتهای نرم دندان را دچار آلودگی میکروبی مینماید . باکتری های پوسیدگی زا در بافت نرم دندان با تولید اسید شروع به تخریب و آسیب رساندن به اعصاب و عروق مینماید و اگر به موقع درمان نشوند حتی از انتهای ریشه دندان فراتر میروند و بافتهای اطراف ریشه در استخوان و حتی لثه را هم درگیر میکنند . آبسه های دندانی ناشی از این نوع عفونت ها میتواند حتی گاهی حیات انسان را به مخاطره بیندازد . بنابراین به محض مشاهده علائمی از عفونت و درگیری میکروبی ، باید درمان ریشه توسط روش های عصب کشی انجام شود تا از پیشروی و گسترش عفونت و تخریب بافتی جلوگیری گردد .
انواع درمان ریشه دندان
دندان شیری
این روش در مورد دندانهای شیری میتواند یک درمان قطعی و نهایی باشد . گاهی اوقات در دنداهای شیری با تخلیه اعصاب و عروق تاج و پر کردن آن با مواد مخصوص دندان بطور کامل درمان میشود و از پیشرفت عفونت جلوگیری میگردد . این درمان در دندانهای دائمی کفایت نمیکند و باید حتما عملیات پاکسازی بافتهای عفونی در ریشه ها هم انجام شود .این اصطلاح برای عصب کشی دندانهای شیری بکار میرود . گاهی در دندانهای شیری بعلاوه خروج بافتهای نرم تاج باید این بافتها در ریشه نیز پاکسازی شوند تا دندان کاملا از باکتری ها عاری گردد . تشخیص اینکه دندان شیری بایدیاشود توسط دندانپزشک انجام میگیرد.
عصب کشی دندان پوسیده
در دندان های دائمی درصورتیکه پوسیدگی به بافتهای نرم مرکز دندان دسترسی پیدا کرده باشد حتام باید عصب کشی انجام شود . این عصب کشی شامل تمام قسمت های دندان ( تاج و ریشه ها ) میباشد و خارج کردن قسمتی از این بافتها ( مثلا یا عصب کشی یکی از ریشه ها ) نمیتواند کل بافت آلوده را تخلیه نماید و روند میکروبی ادامه پیدا میکند .
عصب کشی دندان شکسته
این نوع درمان ریشه دندان زمانی انجام می شود که دندانی در اثر جویدن لقمه سفت و یا ضربه دچار شکستگی میشود . اگر این شکستگی تا اتاقک پاپ ( محل استقرار بافتهای نرم دندان در تاج ) امتداد پیدا کرده باشد با وجود سالم و پاکیزه بودن عصب و بافتهای نرم ناچار به عصب کشی خواهیم بود زیرا باز شدن فضای بافت نرم راه را برای آلودگی این بافت هموار میسازد و در آینده دور یا نزدیک با درد و آبسه عفونی شدن دندان را نمایان میکند .
عصب کشی دندان ضربه خورده
ضربه تاثیرات متفاوتی بر روی دندانها دارد . ممکن است از یک کوفتگی مختصر تا خارج شدن کامل دندان از داخل استخوان متغیر باشد . کوفتگی ، لب پر شدن ، لقی مختصر ، شکستگی عاج همگی میتوانند با درمانهای سطحی رفع گردند .اما شکستگی شدید تاج ، لقی شدید ، جابجایی شدید دندان ، خارج شدن دندان از ساکت استخوانی مواردی هستند که به درمان عصب کشی نیاز دارند .
گاهی اوقات شرایط به گونه ای وخیم است که نمیتوانیم دندان را نجات دهیم و نگزیراز کشیدن آن میشویم ؛ اما گاهی با عصب کشی میتوانیم دندان ضربه دیده را حفظ کنیم . دندانی که در اثر ضربه از ساکت استخوانی بیرون افتاده اگر سریعا به دست دندانپزشک برسد میتواند داخل حفره استخوانی ثابت شده و با عصب کشی سالهای سال باقی بماند .اما اگر بیش از یک ساعت از حفره استخوانی بیرون بماند داخل استخوان ثابت نمیشود و باید از آن صرفنظر کرد .
درمان ریشه دندان
گاهی اوقات به دلیل تحریک طولانی و مزمن بافتهای نرم دندان ، این بافتها از بین رفته وبه توده ای سیاه رنگ و مملو از میکروب تبدیل میشوند .این تحریکات میتوانند پوسیدگی، تحریکات گرمایی و سرمایی، ضربه، مواد ترمیمی عمیق، تحریکات دندانپزشکی غیر اصولی و سایر عوامل را شامل شوند . تشخیص دندان توسط دندانپزشک انجام میگیرد و باید این دندان تحت درمان ریشه قرار بگیرد . پاسخگویی دندان به درمان قابل پیش بینی نیست و در حد شکست دندان بالا می باشد اما در هر حال همیشه باید درمان مورد نظر را انجام دهیم تا حتی الامکان دندان را حفظ نمائیم .
درمان ریشه مجدد
زمانیکه دندانی تحت عصب کشی قرار گرفته باشد و بعد از مدتی مجددا دچار علائم درد و آب و یا ضایعه عفونی انتهای ریشه گردد باید درمان ریشه مجدد برای آن انجام گیرد ؛ یعنی تمام پرکردگی های تاج و ریشه تخلیه شوند ، کانالهای ریشه کاملا پاکسازی و ضدعفونی گردند و مجددا ، دقیق و اصولی پر شوند . مقالات علمی نشان داده اند درمان مجدد ریشه احتمال شکست بالایی دارد با این وجود باید دندانپزشک نهایت سعی خود را در حفظ دندانها داشته باشد .
جراحی Apico
گاهی اوقات میکروبها از انتهای ریشه دندان فراتر می روند و بافتهای اطراف ریشه را آلوده میکنند . این آلودگی میتواند با تشکیل ضایعات انتهای ریشه دندان همراه باشد . اولین اقدام برای درمان ضایعه عفونی انتهای ریشه عصب کشی میباشد . در صورتکه پس از گذشت چندماه ، ضایعه رفع نشد و یا به رشد و پیشرفت خود ادامه داد باید توسط جراحی از انتهای ریشه برداشته شود . در جراحی Apico چند میلی متر از انتهای ریشه نیز جهت پاکسازی کامل ناحیه قطع شده و برداشته میشود تا کاملا دندان از وجود باکتری ها عاری شود .
قطع ریشه
درمان زمانی انجام میشود که دندان با داشتن 2 تا 3 ریشه دارای یک ریشه مقاوم به درمان باشد . یعنی بعد از گذشت چند ماه از درمان ریشه ، یکی از ریشه ها عفونی باقی بماند و سایر ریشه ها به درمان پاسخ داده باشند . اگر ریشه عفونی جز بر پایه های قطور و حیاتی دندان نباشد میتوانیم با قطع کردن و خارج کردن آن دندان را از عفونت نجات دهیم .
