فلوراید عاملی موثر پیشگیری از پوسیدگی دندان
سلام حالتان چطورِ در خدمتتان هستم با قسمت سوم از برنامه پیشگیری از پوسیدگی دندان یا کنترل پلاک در قسمت‌های قبلی خدمتتان گفتم که عوامل ایجاد پوسیدگی دندان چه چیزهایی است و چطور می‌توانیم با کنترل کردن آن عوامل از ایجاد آن پوسیدگی جلوگیری کنیم. البته اون بحث هنوز تمام نشده و در برنامه‌های بعدی به ادامه آن خواهیم پرداخت.
اما امروز یک سورپرایز برایتان دارم، می‌خواهیم از یک زاویه دیگر به این موضوع نگاه کنیم . درست است که ما با تحت تاثیر قرار دادن عوامل ایجاد پوسیدگی می‌توانیم از بروز آن جلوگیری کنیم، اما در کنار این کار دیگر هم می‌توان انجام داد. می‌توانیم در کنار این ساختار دندان‌هایمان را هم در مقابل پوسیدگی مقاوم کنیم. جالب است نه . پس برنامه امروز را از دست ندهید.
اگر از شما بپرسم آن چه ماده‌ای است که در طبیعت باعث استحکام دندان‌های ما می‌شود چیست؟ شک ندارم که اکثریت جواب می‌دهید که کلسیم، که این پاسخ اشتباه است. درواقع آن ماده ارزشمندی که بیشترین مقاومت را به دندان‌های ما می‌دهد، ماده‌ای به نام فلوراید است. امروز می‌خواهیم راجع به فلوراید صحبت کنیم. اگر ما کلسیم‌های مولکول دندان‌هایمان را از آن جدا کنیم و به‌جای آن فلوراید بگزاریم، دندانمان چندین برابر نصبت به عوامل بیماری‌زا مقاوم می‌شود. چراکه فلوراید یک اتصال بسیار قوی با مولکول دندانمان برقرار می‌کند. بنابراین اسید باکتری‌ها به این راحتی نمی‌توانن فلوراید را از دندان جدا کنند و آن را سوراخ کنند و فرایند پوسیدگی را شروع کنند. اما کلسیم زیاد به دندان ما وفادار نیست،یک اتصال جزئی و مختصر با دندان ما برقرار می‌کند.بنابراین اسید راحت‌تر می‌تواند دندان مارا سوراخ کند و فرایند پوسیدگی را شروع کند. پس ما با فلوراید می‌توانیم ساختار دندانمان را به‌مراتب نسبت به کلسیم محکم‌تر کنیم. یک‌چیز جالب که در طبیعت وجود دارد این است که اگر مولکول دندانمان را در رقابت قرار دهیم بین جذب یون فلوراید و کلسیم، فلوراید در این رقابت برنده می‌شود. با تمایل خیلی بیشتری به سمت دندان ما جذب می‌شود و با مولکول دندان ترکیب می‌شود و اتصالی که تشکیل می‌دهد بسیار قوی‌تر از کلسیم است. این شانس بزرگی است و واقعا لطف خداوند است. بنابراین ما می‌توانیم توسط فلوراید، دندان‌هایمان را مقاوم کنیم. اما قبل از اینکه بهتان بگم چطور باید این کار را انجام دهیم لازم است به یک نکته خیلی مهم اشاره‌کنم. همه‌ی چیزهای خوبی که برای بدن ما مفید هستند باید به‌اندازه و به‌قاعده استفاده شوند. اگر به‌صورت بیشتر از اندازه استفاده شوند، می‌توانند اثر معکوس داشته باشند. یا روی بدن ما زیان‌هایی ایجاد کنند. مثلا همین اکسیژنی که تنفس می‌کنیم و اگرچند دقیقه قطع شود مرگ ما حتمی خواهد بود. اگر بیش‌ازاندازه استفاده شود می‌تواند بازهم باعث مرگ ما شود. فلوراید هم از این قاعده مستثنی نیست، یعنی اگر بیش‌ازحد موردنیاز استفاده شود برای ما عوارضی ایجاد می‌کند. این عوارض می‌توانند به شکل مسمومیت باشند یا عارضه‌ای به اسم فلوروزیس.
فلوروزیس چیست؟ زمانی که فلوروزیس ایجاد می‌شود روی سطح دندان‌هایمان لکه‌هایی به رنگ قهوه‌ای و سیاه تشکیل می‌شوند و دندان‌های ما سست و به‌شدت شکننده و در مقابل پوسیدگی‌ها بسیار آسیب‌پذیر می‌شوند. همین‌طور اگر عکس رادیوگرافی از دندان‌های خود تهیه کنیم داخل استخوان‌های خود می‌توانیم این لکه‌ها را مشاهده کنیم . بنابراین فلوراید بیش‌ازحد نرمالش می‌تواند مارا دچار عوارضی کند. پس به این نکته حتما توجه داشته باشید و فلوراید را هم طبق چهارچوب‌های قوانین علمی‌اش استفاده کنید. اما از چه طریق می‌توانیم فلوراید را استفاده کنیم. دو راه استفاده از فلوراید وجود دارد. یکی راه سیستمیک و یکی راه موضعی.
روش سیستمیک یعنی اینکه فلوراید را میل کنیم و از طریق جریان خون ما این یون مفید به دندان ما برسد و دندان تارا تغذیه کند و در ساختارش استحکام به وجود بیاورد . درواقع زمانی که دندان‌های ما هنوز رویش پیدا نکرده‌اند و تکامل پیدا نکرده‌اند، این روش می‌تواند روی ساختار دندان ما تاثیر بگذارد. یعنی در دوران جنینی، نوزادی، کودکی و قبل از 12 سالگی فلوراید سیستمیک می‌تواند روی سیستم‌های ما تاثیر بگذارد. بهترین روش برای اینکه ما ساختارهای دندان خود را به روش سیستمیک تقویت کنیم این است که از آب آشامیدنی استفاده کنیم که حاوی فلوراید باشد. این بهترین روش است و بیشترین نتیجه را در این زمان می‌گیریم. پس ببینید مسئولین محترم ما چقدر می‌توانند با این کار ساده‌ای در ارتقای سلامت دهان و دندان تاثیر داشته باشند. حالا که ما آب آشامیدنی که حاوی فلوراید است را نداریم چه‌کاری باید انجام دهیم. می‌توانیم از مواد غذایی دارای فلوراید در آن بازه زمانی که عرض کردم استفاده کنید . یعنی مادران باردار برای جنین خود، در کودکان و نوجوانان قبل از سن 12 سالگی از مواد غذایی که حاوی فلوراید است بیشتر استفاده کنند. در راس این مواد غذایی، مواد غذایی مثل ماهی و میگو قرار دارند و در راس میوه‌ها و سبزیجات موز و انجیر. انجیر چه به‌صورت خشک و چه به‌صورت تازه حاوی بیشترین فلوراید در بین میوه‌ها است. سایر میوه‌ها و سبزیجات تازه، لبنیات، شیر و انواع چای هم فلوراید دارند. بنابراین ما با خوردن این مواد غذایی می‌توانیم قبل از 12 سالگی باعث استحکام ساختار دندان شویم.
اما بعد از 12 سالگی چه‌کاری باید انجام دهیم؟زمانی که این تایم را از دست می‌دهیم و دندان‌های ما تکامل خودشان را پیدا کردند می‌توانیم به روش موضعی از فلوراید استفاده کنیم و ساختار دندان‌های خود را تقویت کنیم . یکی از روش‌ها استفاده از خمیردندان‌های دارای فلوراید است . هرچند خمیردندان دقایق کوتاهی کنار دندان ما باقی می‌ماند و بعد از مسواک زدن ما آن را از دهان خود خارج می‌کنیم، ولی بازهم چون چندین بار در طول روز تکرار می‌شود و در طول عمر ما مرتبا دارد تجدید می‌شود می‌تواند تاثیر خود را داشته باشد.
راه بهتر استفاده از دهانشویهای فلوراید است. دهان‌شویه‌ها انواع مختلفی دارند . دهانشویهای طبی وجود دارند که باید حتما توسط پزشک تجویز بشوند و بدون تجویز پزشک استفاده نشوند. یک سری هم دهان‌شوی هستند که شرکت‌های مختلف ساخته‌اند و خواص مختلف دارند . منظور من از دهان‌شوی فلوراید، دهانشویهای است که فقط حاوی فلوراید است و حالا موادی که کمک‌کننده هستند تا این پروسه به‌درستی انجام شود.
دهانشویهای فلوراید دو نوع هستند: دهانشویهای روزانه و هفتگی
اگر فرصت این رادارید که هرروز از دهان‌شوی استفاده کنید، روزانه را بهتان توصیه می‌کنم چون تاثیر بیشتری دارد . اما اگر فرصت ندارید از هفتگی استفاده کنید چون منظم استفاده کردن از این دهان‌شوی‌ها مهم‌تر از این است که شما به‌صورت روزانه استفاده کنید یا هفتگی. نحوه‌ی استفاده به این صورت است که شب وقتی‌که دیگر نخواستید چیزی میل کنید، مسواک بزنید و نخ دندان استفاده کنید و دندان‌های خود را کاملا عاری از پلاک کنید . یعنی تاکید می‌کنم پلاک به‌هیچ‌عنوان نباید روی دندان باشد وگرنه دهان‌شوی نمی‌تواند تاثیر خود را بگذارد. بعد از استفاده از مسواک و نخ دندان، دهان‌شوی را 1 دقیقه داخل دهان نگه‌دارید و بعد خالی می‌کنید. بعدازآن به‌هیچ‌عنوان نباید چیزی میل یا نوشیده شود و نه حتی دهانتان را بشویید. بعدازآن به بستر خواب می‌روید که تا پاسی از شب دهان‌شوی در مجاورت دندان شما باقی می‌ماند. طعم این دهان‌شوی یک مقدار کس است و دندان‌های شمارا یک مقدار کند می‌کند. علت آن است که این دهان‌شویه حاوی اسید است، این اسید باعث می‌شود که کلسیم‌ها که اتصال خوبی به دندان‌های ما ندارند از دندان ما جدا می‌شوند و فلوراید در این رقابتی که اول بحث گفتم می‌آید و با تمایل خیلی بیشتری با مولکول دندان ما ترکیب می‌شود و اتصال خیلی قوی‌تری نسبت به کلسیم ایجاد می‌کند .درواقع ما این محیط رقابتی را برای فلوراید ایجاد کردیم و آن اسید باعث می‌شود که کلسیم‌ها برداشته و فلورایدها به روی آن‌ها بنشینند .
استفاده از دهان‌شوی می‌تواند از سن 6 سالگی تا 606 سالگی استفاده شود، تا پایان زمانی که هر انسانی دندان داخل دهان خود دارد . اما زیر 6 سالگی نباید از دهان‌شوی استفاده شود. درواقع برای کودکان از4 تا 6 سالگی می‌توانید از مطب‌های دندانپزشکی تحت نظر پزشک از ژل‌های فلوراید استفاده کنید . ژل‌های فلوراید غلظت بیشتری دارد حتما باید تحت نظر پزشک انجام شوند تا عارضه‌ای برای کودک شما نداشته باشد. اگر که کودک شما بعد از استفاده از فلورایدتراپی به منزل بردید و دچار استفراغ شد اصلا نگران نباشید این مشکل خاصی را برایش به وجود نمی‌آورد . این با مسمومیتی که خدمتتان عرض کردم تفاوت دارد. این‌یک رفلکس معده است . بعضی افراد و بعضی از کوچولوها هستند که معده آن‌ها نصبت به یون فلوراید حساسیت دارد و آن را با علامت استفراغ نشان می‌دهد و از این طریق آن ژلی که قورت داده از بدن کودک خارج می‌شود. بنابراین این عارضه کودک شمارا دچار مشکلی نمی‌کند و جای نگرانی نیست .
پس به این نتیجه رسیدیم که فلوراید می‌تواند باعث مقاومت دندان‌های ما در برابر پوسیدگی شود. و موضوع دیگر که وجود دارد فلوراید باعث پیشگیری از بیماری‌های لثه هم می‌شود. یعنی تاثیرات بسیار مفیدی بر روی دهان و دندان ما دارد پس حتما استفاده از دهانشویهای فلوراید را در برنامه بهداشتی خود قرار دهید.
در برنامه‌های بعدی با ادامه این مبحث در خدمتتان هستم.
