خیلی خوشحالم که مجددا در خدمتتان هستم با قسمت دوم بحث پیشگیری از پوسیدگی دندان یا همان کنترل پلاک. اگر برنامه قبلی مارا ندیدید، توصیه می‌کنم حتما ببینید. برای اینکه این برنامه براتون مهم باشه دیدن برنامه قبلی می‌تواند خیلی بهتان کمک کند. در برنامه قبل راجع به عوامل ایجاد پوسیدگی دندان صحبت کردیم، با پلاک دهانی آشنا شدیم و نهایتا به این نتیجه رسیدیم که در طول روز دو الی سه بار پلاک ها را از سطح دندان پاک کنیم می‌توانیم تا حد زیادی از پوسیدگی دندانمان جلوگیری کنیم. اما چطور باید پلاک ها را از دندان پاک کنیم. امروز می‌خواهم این موضوع را بیشتر برایتان بازکنم. استفاده از مسواک و نخ دندان از راحت ترین اقدامات درمانی در این خصوص انجام می‌شود.
چگونگی کنترل پلاک با استفاده از مسواک و نخ دندان
برای اینکه یک جسم خارجی از سطح دندان پاک‌کنیم 2 روش متداول وجود دارد 1- روش‌های مکانیکی 2-روش‌های شیمیایی روش‌های مکانیکی، مثلا شما فرض کنید یک لباس نو خریده‌اید . روی این لباس برچسب چسبیده است، این برچسب را با چه روشی جدا می‌کنید، مسلما با انگشتتان با نوک ناخن یا اگر خیلی مقاومت کند با لبه یک کارد به این روش یک روش مکانیکی گفته می‌شود. اما فرض کنید همان لباس در تن شما است و به مهمانی می‌روید، یک لیوان شربت برمی‌گردد روی لباس شما، اون لکه‌ای که ایجادشده را به چه روشی پاک می‌کنید. مطمئنا با انگشت و لبه کارد نمی‌توانید آن را پاک‌کنید. مجبور هستید از مواد شیمیایی استفاده کنید. پودرهای لباسشویی، مایع لباسشویی یا حتی اگه خیلی مقاوم باشد با محلول‌هایی که برای این کار ساخته‌شده‌اند. این می‌شود روش شیمیایی.
اما برای کنترل پلاک دندانی چه کاری باید انجام دهیم. تا این ساعت که داریم باهم صحبت می‌کنیم هیچ ماده شیمیایی برای پاک کردن کامل پلاک از سطح دندان ساخته و ارائه نشده است. بنابراین پلاک را حتما باید به روش مکانیکی از بین برد.اما برای این کار به ابزار نیاز داریم. مسلما پلاک هارا نمی‌توان با ناخن از سطح دندان پاک کرد. دو وسیله‌ی بسیار ساده، ارزان‌قیمت و بسیار دوست‌داشتنی، مسواک و نخ دندان .این دو وسیله باوجود سادگیشان و باوجود قیمت پایینشان و استفاده سادشون می‌توانند از خیلی از هزینه‌ها و مشکلات جلوگیری کنند . درواقع هیچ‌کس دوست ندارد در مطب دندانپزشکی بارها و بارها برود و بیاید و از کار و زندگی‌اش بیفتد، وقت بگذارد ، هزینه کند و خدمات دندانپزشکی دریافت کند. و از طرفی دندانی که بازسازی می‌شود، ترمیم می‌شود و یا حتی با ایمپلنت جایگزین می‌شود هیچ زمان دیگر دندان خود آدم نمی‌شود و آن قابلیت‌ها را ندارد. بنابراین حفظ دندان‌های خودمان خیلی باارزش است. پس اگر مسواک و نخ دندان در خانه دارید از هر گنجی برای شما مهم‌تر است. اما چطوری از این وسایل استفاده کنیم که چطور دندان‌هایمان را تمیز کنیم .
ویژگی‌های مسواک: یک مسواک خوب یک دسته محکم و قوی دارد به‌طوری‌که وقتی ما فشار بر روی آن وارد می‌کنیم و داخل دهان خود می‌چرخانیم این دسته خم نمی‌شود و نمی‌شکند . از طرفی باید قطر و شکل مناسب داشته باشد که داخل دست ما نچرخد، سر نخورد و هنگامی‌که ما مسواک می‌زنیم کاملا بتواند ثابت باشد و روی دندان‌های ما حرکت کند. یک مسواک خوب دارای تارها و موهای نرم است . مسواک‌های مختلف ازلحاظ درجه و سختی الیافشان به سه دسته تقسیم می‌شوند : مسواک‌های نرم یا سافت ، مسواک‌های مدیوم، مسواک‌های هارد یا زبر .درواقع اینکه مسواک‌های مدیوم یا هارد برای چه ساخته می‌شوند ، دندان‌پزشکان توی این مسئله مانده‌اند. درواقع مسواک خوب مسواکی است که نرم یا سافت باشد. به قول یکی از اساتید مسواک‌های هارد برای پاک کردن کفش خوب است و می‌تواند به دندان‌های شما آسیب برساند. بنابراین حتما از مسواک نرم استفاده کنید. مسواک خوب مسواکی است که موهای انتهایی‌اش ی مقدار بلندتر از موهای پایینی‌اش باشد . چون ما دردهان خود نواحی داریم که درواقع دسترسی به تمیز کردن آن نداریم، مثل انتهای دندان‌های آخر . وقتی مسواک ما قسمت‌های انتهایی‌اش بلندتر باشد ما زمانی که مسواک را دردهان خود می‌گذاریم انتها را به‌خوبی تمیز کنیم. مسواک خوب مسواکی است که سرش خیلی پهن و مستطیلی شکل نباشد. مخصوصا اگر در قسمت بالا باریک‌تر از قسمت پایین شود خیلی می‌تواند مفیدتر واقع شود. و نباید مستطیل و پهن شود چراکه دردهان ما در انتها فضاهایی وجود دارد که زمانی که مسواک را به انتها می‌بریم به خاطر تنگ شدن و باریک شدن اون فضا، مسواک گیر می‌کند و نمی‌توانیم انتها را به‌خوبی مسواک بزنیم . بنابراین اگر قسمت انتهایی مسواک باریک باشد کاملا به انتها نفوذ می‌کند و تمام دندان هارا تمیز می‌کند.
ویژگی‌های نخ دندان: نخ دندان‌های معمولی دودسته هستند. یک دسته که سطح آن‌ها با موم پوشانده شده است. و یک دسته آن‌هایی که موم ندارند. درواقع وکسد و نان وکسد هستند. آن‌هایی که روی سطحشان موم دارند در استفاده خیلی راحت‌تر هستند. درواقع این دوروی کنترل پلاک هیچ نقشی ندارند. اما مردم با نخ دندان‌هایی که موم دارند راحت‌تر هستند.
الان می‌خواهم راجع به تکنیک مسواک زدن صحبت کنم . دندان‌های ما 5سطح قابل‌دسترسی برای تمیز کردن دارند . یک سری از سطوح دندان‌ها هستند که زیر لثه قرار دارند داخل استخوان فک و زیر لثه که دسترسی به آن‌ها وجود ندارد و نیازی هم به کنترل پلاک ندارند. و در ناحیه استریل قرار دارند. اما 5 سطح از دندان‌ها داخل حفره دهان ما هستند که باید حتما تمیز شوند. یکی سطوح خارجی دندان‌ها هستند، سطوح داخلی، سطوح جونده دندان و دو سطح سطوح بینابین پشت و چلوی دندان هستند . یک شیارداریم مابین لثه و دندان . این شیار شیار خیلی مهمی است . درواقع لثه ما روی دندان نچسبیده است که یک فضای خالی بینشان وجود دارد. اینجا محل خوبی است که پلاک‌ها جمع شوند و جرم و پوسیدگی رخ دهد که از همین ناحیه تخریب‌های شدید داشته باشیم. پس تمیز کردن شیار لثه هم برای ما خیلی مهم است. سه سطح از سطوح دندان‌ها را می‌توانیم با مسواک تمیز کنیم : سطوح بیرونی ، سطوح جونده ،سطوح داخلی. نحوه قرار دادن مسواک بر روی دندان باید به‌صورت زاویه‌دار باشد . یک موضوع مهم این است که لثه‌های ما محل جمع‌آوری پلاک هستند .علاوه بردندان ها روی لثه هم پلاک جمع می‌شود. پس باید سطح لثه هارم تمیز کنیم. از طرفی لثه‌های ما یک بافت پر عروق هستند یعنی پر از رگ‌های خونی هستند. رگ‌های خونی و خون یکی از سیستم‌های دفاعی بدن ما است. پس اگر جریان خون لثه خوب باشد و زیاد باشد می‌تواند عوامل بیماری‌زا را بشوید و از آن ناحیه دور کند. بنابراین وقتی ما یک ماساژ طبیعی روی لثه داشته باشیم می‌توانیم به‌سلامت لثه کمک کنیم. پس مسواک را به‌صورت زاویه‌دار روی سطح لثه قرار می‌دهیم و به‌صورت چرخشی از روی لثه به‌طرف دندان‌ها حرکت می‌دهیم . برای سطوح بیرونی دندان‌ها باید حتمااین روش را اجرا کنیم چند بار این حرکت را انجام می‌دهیم و جلوتر به روی دندان بعدی می‌آییم . نکته مهم این است که در سطوح بیرونی نباید مسواک را افقی حرکت داد چون این کار باعث تحلیل لثه و مینای سطح دندان می‌شود. که باعث حساسیت شدید به گرما و سرما و ترشی و شیرینی می‌شود. مسواک زدن افقی و استفاده از مسواک زبر باعث تحلیل لثه می‌شوند . بنابراین با روش صحیح مسواک زدن می‌توان از تحلیل لثه جلوگیری کنیم .
سطح بعدی سطح جونده‌ی دندان‌ها است . سطح جونده را می‌توان به‌صورت کامل افقی مسواک زد. چندین بار تکرار می‌کنیم و بعد روی سطح دیگری می‌رویم ، دقت کنید که روی سطوح جونده دندان‌های ما شیارهایی وجود دارد که این شیارها بسیار مستعد پوسیدگی هستند . پس‌روی مسواک زدن روی سطح جونده خیلی باید دقت داشته باشید که کاملا این شیار هارا تمیز کنید. در مورد سطوح داخلی هم می‌توانیم به‌صورت چرخشی داشته باشیم و حتی حرکت افقی هم می‌توانیم استفاده کنیم . درمورد پشت دندان‌های جلویی خود فک بالا و پایین زاویه دست خود را به‌صورت عمودی قرار می‌دهیم و تمیز می‌کنیم. چندین بار این حرکات را تکرار می‌کنیم . در کتاب‌های مختلف تعداد دفعات و روش‌های مسواک زدن با انواع روش‌ها تکرار شده . اما این روشی که خدمتتان گفتم خیلی می‌تواند موثر باشد. و اگر شما روش موثری داشته باشید و بتوانید پلاک‌ها را پاک کنید خیلی فرقی نمی‌کند که از کدام روش استفاده می‌کنید.
اما به دو سطح می‌رسیم که لابه‌لای دندان‌ها قرار دارند. و با مسواک تمیز نمی‌شوند. این سطح را باید با نخ دندان تمیز کنیم . یک مقدار کافی از نخ دندان را می‌بریم بین 20 تا 30 سانتی‌متر و آن را دور انگشت اشاره خود می‌پیچیم و بعد آن را لابه‌لای دندان‌های خود حرکت می‌دهیم. دقت کنید که برای فک پایین باید از انگشت‌های میانی برای هدایت نخ استفاده کنیم . انگشت‌های میانی را روی نخ قرار می‌دهیم ، نخ را بین دندان‌ها می‌گذاریم و با یک حرکت اره ای از اتصال بین دو دندان رد می‌شویم و نخ می‌افتد زیر اتصال دو دندان . برای فک بالا باید از شصت خود استفاده کنیم و با یک حرکت اره‌ای نخ دندان را از اتصال بین دندان را جابه‌جا می‌کنیم و میندازیم زیر آن اتصال. زمانی که نخ رد شد یکی از دندان هارا با نخ بغل می‌کنیم ، نخ را بالا و پایین می‌کنیم و پلاک‌ها را از کاملا پاک‌کنیم . وقتی یک سطح تمیز شد به سراغ سطح بعدی می‌رویم. دقت داشته باشید ما داریم پلاک‌ها را از سطح دندان پاک می‌کنیم و هدفمان خارج کردن مواد غذایی نیست. باید چندین بار روی سطح دندان بالا و پایین برویم تا پلاک‌ها را از سطح دندان تمیز کنیم. برای بهداشتی شدن این کار ، نخ دندان را از یک نقطه استفاده نکنیم . بنابراین زمانی که می‌خواهیم نخ را دوردست خود بپیچیم طوری این کار را می‌کنیم که یک نقطه برای دندان اول و می‌توانیم هی حرکت بدهیم انگشت‌های خود را تا این نقطه جابه‌جا شود و مرتب این کار درا تکرار می‌کنیم تا انتهای نخ.
استفاده از نخ دندان برای کنترل پلاک
یک نکته دیگر اینکه آیا اول مسواک بزنیم و بعد نخ دندان استفاده کنیم یا برعکس. اول باید مسواک زده شود و بعد از نخ دندان استفاده کنیم .نکته بعدی این است که خمیردندان یک ماده کمک‌کننده است برای تمیز کردن دندان‌ها ، خمیردندان هم دارای فلوراید است که ماده مفید است که به مسواک زدن ما کمک می‌کند تا سطح دندان‌ها تمیز و براق شود. پس بهتر است از خمیردندان استفاده کنیم . خمیردندان‌هایی که روی آن نوشته‌شده آنتی تارکا یا ضد جرم هستند و مواد ساینده دارند. خیلی خیلی مخرب هستند. از مواد زبر و ساینده همان‌طور که مسواک زبر برای دندان‌های ما ضرر دارد مواد زبر و ساینده هم ضرر دارد. بعضی‌ها میگویند مسواک را داخل نمک یا جوش‌شیرین می‌گذارند و به دندان‌ها می‌کشند .این کار خیلی مخرب است و باعث از بین رفتن مینای سطح دندان می‌شود . از مواد اسیدی هم استفاده نکنید . بعضی برای براق شدن رنگ دندان‌ها از آب‌لیمو استفاده می‌کنند این کار بسیار مخرب است شاید روزهای اول باعث سفید شدن دندان شود ولی به‌مرورزمان باعث می‌شود مینای دندان از بین برود و دندان‌ها حساس شوند و به پوسیدگی مستعد و زردتر شوند بنابراین از مواد ساینده و مواد اسیدی به‌هیچ‌عنوان استفاده نکنید. همان‌طور که قبلا گفتم بهتر است روزی دو الی سه بار مسواک و نخ دندان بزنیم و اگر به مسواک و نخ دندان دسترسی ندارید می‌توانید روزی دو بار از مسواک و نخ دندان استفاده کنید و روزی یک‌بار به مدت 20 دقیقه از آدامس بدون قند استفاده کنید می‌تواند کمک‌کننده باشد برای تمیز کردن سطح دندان . مسواک صبح بعد از بیدار شدن از خواب و مسواک شب قبل از خواب خیلی خیلی مهم هستند. چراکه در طول شب فعل‌وانفعالاتی برای ما به وجود می‌آید که باعث می‌شود دندان‌های ما خیلی خیلی مستعد پوسیدگی باشند . تمیز کردن سطح زبان هم جزو مسواک زدن است که بعضی از مسواک‌ها یک بدنه‌ای برای تمیز کردن زبان‌دارند و اگر هم نداشتند با همان برس زبان را تمیز کنیدو باهم روش مسواک و نخ دندان زدن را یاد گرفتیم که کمک می‌کند بتوانیم از پوسیدگی دندان جلوگیری کنید.
