انتخاب رنگ در طراحی لبخند
فهم قوانین رنگ در دندانپزشکی زیبایی و طراحی لبخند اهمیت ویژه ای دارد، به خصوص زمانی که ترمیم های سرامیکی و یافلز – سرامیک در حال انجام است.
طبیعت نور در دندانپزشکی زیبایی و طراحی لبخند
امواج الکترومغناطیسی در همه‌جا حضور دارند و نور بخش کوچکی از امواج الکترومغناطیسی هست، نور اساسا به‌صورت فوتون است که اکثرا به شکل امواج حرکت می‌کنند. نور سفید که توسط چشم انسان دیده می‌شود نور مرئی نامیده می‌شود( طول‌موج 380نانومتر تا 780 نانومتر). امواج رادیویی، مادون‌قرمز، اشعه ماورا بنفش، اشعه ایکس و اشعه گاما توسط چشم انسان دیده نمی‌شود بنابراین نور نامرئی نامیده می‌شود. طیف نور مرئی و نامرئی باهم طیف الکترومغناطیسی را تشکیل می‌دهند، رنگ نور در واقعیت سفید نیست ، نور سفیدی که ما می‌بینیم ترکیبی از رنگ‌های رنگین‌کمان ، مثل قرمز، نارنجی، زرد،سبز، آبی، بنفش و نیلی هست. وقتی‌که نور سفید از یک منشور عبور می‌کند، طیف نور از هم جداشده و بهرنگ‌های انفرادی تبدیل می‌شود. نور می‌تواند جذب شود، عبور کند، و یا منعکس شود، اگر تمام نور منعکس شود یک شی به رنگ سفید دیده می‌شود و اگر نور کاملا جذب شود، جسم سیاه دیده می‌شود.
رنگ در دندانپزشکی
رنگ یکی از خواص نور است، اشیا رنگ خاصی ندارند آن‌ها فقط یک طول‌موج خاص را از طیف رنگی منعکس می‌کنند، مثلا یک جسم آبی تمام طول‌موج‌ها به‌جز آبی را جذب می‌کند، طول‌موج‌های آبی توسط چشم ما دیده می‌شود و ما آن جسم را به رنگ آبی می‌بینیم. توصیف رنگ توسط محبوب‌ترین سیستم تشریح رنگ که مانسل (munsell) نامیده می‌شود قابل انجام است. سه ویژگی رنگ در این سیستم chroma، hue و value نامیده می‌شوند.
Hue: به‌عنوان خاصیتی از رنگ تعریف‌شده است، Hue در یک شی می‌تواند قرمز،زرد،سبز و غیره باشد.
Chroma: شدت یا اشباع رنگ نامیده می‌شود.
Value: تاریکی و یا سبک نسبی یک رنگ هست.دو نوع رنگ وجود دارد: اصلی و کمکی
رنگ اصلی: رنگ‌هایی که توسط نور منتشر می‌شوند و به نمایشگر تلویزیون و کامپیوتر نیز مربوط می‌شوند، رنگ‌های اصلی اولیه قرمز، آبی و سبز هستند و رنگ‌های اصلی ثانویه زرد، فیروزه‌ای و ارغوانی می‌باشند. وقتی رنگ‌های اصلی اولیه باهم ترکیب می‌شوند ، رنگ سفید تولید می‌شود.
رنگ‌های کمکی: این رنگ‌ها مربوط به نور منعکس‌شده می‌باشند، و در رنگ‌دانه‌ها برای ساخت رنگ ، جوهر، پارچه و غیره استفاده می‌شوند. رنگ‌های کمکی اولیه رنگ‌های قرمز،زرد و آبی هستند و رنگ‌های فرعی ثانویه سبز، بنفش و نارنجی می‌باشند. وقتی رنگ‌های فرعی اولیه باهم ترکیب می‌شوند، رنگ سیاه تولید می‌شود. چشم‌ها به‌تنهایی نمی‌توانند نور را ببینند بلکه مغز و چشم باید باهم همکاری کنند تا نور و رنگ درک شود.
تطبیق رنگ در چشم
روند اولیه دیدن در شبکیه اتفاق می‌افتد، شبکیه حاوی میلیون‌ها سلول به نام فتورسپتور می‌باشد که به نور حساس می‌باشد. این فتورسپتورها دو نوع هستند، نوع اول: میله‌ای و نوع دوم مخروطی می‌باشند. این فتورسپتورها نور را به امواج عصبی پردازش می‌کنند، و از طریق عصب بینایی به قشر مغز منتقل می‌شوند، در هنگامی‌که نور کم است ، سلول‌های میله‌ای( استوانه‌ای) در مقابل سلول‌های مخروطی غالب می‌باشند.
کوررنگی:
کوررنگی عدم توانایی تشخیص بین رنگ های خاص می باشد ، این وضعیت بخاطر عدم وجود رنگ دانه رنگی در سلول های مخروطی شبکیه می باشد.
قوانین رنگ در دندانپزشکی
توزیع انرژی یک نور دارای اثرات قطعی بر نوع رنگ درک شده می باشد، پزشک باید سعی کند از منبع نوری استفاده کند که شامل طیف کامل پرتوها، بدون تسلط هر طول موج باشد. زیرا زمانی که یک شی زیرنورهایی که در طول موج های خاصی قرار دارند، مشاهده می شود ، رنگ خاصی نظر او را به خود جلب می کند.
سه نوع منبع نور وجود دارد:
نور خورشید: غلظت زیادی از نور زرد را منتشر می‌کند، این نور برای تطبیق سایه مناسب نیست، این فهرست رندر رنگ بسیار کمی دارد.
نور فلورسنت: غلظت بالایی از امواج آبی را دارا هست، رندر رنگ بین 50 تا 80 می‌باشد و برای تطبیق سایه مناسب نیست.
نور طبیعی: نور روز به‌عنوان بهترین انتخاب در نظر گرفته می‌شود ، زیرا نزدیک‌ترین حالت را به نور سفید دارد و به‌عنوان استاندارد برای قضاوت سایر منابع نور مورداستفاده قرار می‌گیرد.رندرینگ رنگ نور طبیعی 100 هست.
شاخص رندر رنگ: نور روز می‌تواند نزدیک به نور سفید و به‌عنوان استاندارد عادی برای تشخیص سایر طیف‌های نور مورداستفاده قرار بگیرد، شاخص این رنگ نزدیک به 100 است، شاخص رندر رنگی از 1تا100 نشان داده می‌شود و یک منبع نوررنگی بر اساس یک منبع استاندارد خاص سنجیده می‌شود.
خواص کلیدی مربوط به قوانین رنگ در دندانپزشکی زیبایی
فلورسانس: جذب نور توسط یک ماده و انتشار خودبه‌خود نور در طول موج‌های بلند هست.، دندان‌ها فلورسنت هستند زیرا زمانی که در معرض پرتو فرابنفش قرار می‌گیرند نور مرئی منتشر می‌کنند.
Opalescence: توانایی یک ماده شفاف که نور آبی منعکس‌شده و نور قرمز نارنجی انتقال داده‌شده را نمایش می‌دهد.
اثر opalescent بر اساس رفتار نیم‌شفافی دندان‌ها طبیعی است.
Translucency: انتقال و انتشار نور از داخل یکشی به‌طوری که تصویری در داخل شی دیده نمی‌شود.
راهنمای انتخاب رنگ در دندانپزشکی:
زمانی که متخصص زیبایی تصمیم به انجام درمان‌های زیبایی مثل لمینیت و کامپوزیت دندان گرفت تصمیم به انتخاب رنگ با نظرمتقاضی می‌گیرد. دندان‌هایی که تصمیم به مطابقت با آن‌ها گرفته می‌شود باید از تمام ضایعات و لکه‌ها پاک شود (قبل انتخاب رنگ باید این کار انجام شود.) رژلب‌های بارنگ روشن یا آرایش‌ها باید قبل از انتخاب رنگ پاک شوند. رژلب‌های قرمز باعث می‌شوند که گیرنده‌های آبی و سبز تحریک شوند و دندان‌ها به‌صورت آبی و سبز دیده شوند. لباس‌های روشن باید با استفاده از پیشبند خاکستری پوشانده شوند. مقایسه مقادیر طیف رنگ در شرایط مختلف نور انجام شود، رنگ اولیه ممکن است تحت یک نور فلورسنت انتخاب‌شده ولی بعدازآن باید تحت شرایط نوری دیگر مثل نور طبیعی روز تایید شود. تعیین رنگ دندان باید در ابتدای ویزیت بیمار مشخص شود.
مقایسه رنگ‌ها باید با سرعت 5 ثانیه انجام شود، قسمتی از شید رنگی که در حال تعیین رنگ است باید در زیر لب و در مقابل دندان قرار گیرد.
حساسیت hue : پنج ثانیه بعد از شروع انتخاب رنگ در طراحی لبخند، چشم نسبت به رنگ‌های shade حساس می‌شود ، به همین خاطر اگر 5 ثانیه به آن نگاه کنند و سپس به بخش سفیدرنگ نگاه کنند ظاهر می‌شود ، این ویژگی به‌عنوان hue sen sitivity شناخته می‌شود که بر روی انتخاب رنگ اثر می‌گذارد.
بعد از هر مرحله از تطبیق رنگ باید به دیوار خاکستری و یا پیشبند بیمار نگاه کرد.
انواع راهنمای انتخاب رنگ در طراحی لبخند
محبوب ترین راهنمای جراحی که امروزه در دندانپزشکی زیبایی برای انتخاب رنگ در طراحی لبخند استفاده می شود عبارتند از :
Vita classic ( vital zahn fabric)
Vitapan 3D master(vita zahn fabric)
Chromascop(vivadent,liechtenstein)
Vita classic
فید رنگی vita classic در میان دندان‌پزشکان برای طراحی لبخند بسیار استفاده می‌شود و از سال 1960 مورداستفاده قرار می‌گرفته است.
گروه بندی آن شامل:
A(گروه بندی قرمز زرد):A1,A2,A3,A3.5,A4
B(گروه بندی زرد):B1,B2,B3,B4
C(گروه بندی خاکستری): C1,C2,C3,C4
D(گروه بندی زرد خاکستری و قرمز): D2,D3,D4
CHROMA: با مقادیر 1و2و3و4 نمایش داده می‌شود.
