درد گردن دندانپزشکان و توصیه‌های برای پیشگیری | قسمت پنجم

در ادامه مبحث دندانپزشک بدون درد هستیم. در مطالب قبلی به عضلات مختلفی از بدن اشاره کردیم و در این آموزش به گردن درد می‌پردازیم. روش‌های مختلفی برای پیشگیری از بروز گردن درد دندانپزشکان در مطب و روش‌هایی هم در خارج از مطب وجود دارد که آنها را بررسی خواهیم کرد.

از مصاحبه با آقای دکتر شاهین در این زمینه استفاده می کنیم :

طبق صحبت های دکتر شاهین درد ناحیه گردن شبیه به بیماری دیابت در طب می باشد و همانطور که دیابت را به عنوان ام المرض معرفی می کنند، ناحیه گردن هم در دندانپزشکی به خاطر اهمیتی که دارد و اینکه تمام عروق و اعصاب اندام فوقانی که شامل دست، شانه و مچ دست و حتی اندام تحتانی، اعصابی که در ناحیه پا یا کمر عبور می کند، منشا همه این ها گردن می باشد در نتیجه این ناحیه فوق العاده اهمیت دارد.

بیشتر بخوانید : دندانپزشکی بدون درد – جلسه اول

در ارتباط با روش های پیشگیری از بروز گردن درد چه روش هایی وجود دارد و چه اقداماتی باید انجام شود؟

در زمینه روش های پیشگیری برای گردن درد در دندانپزشکان باید بدانیم که علت اصلی بروز درد در ناحیه گردن خم شدن سر یا اضافه شدن وزن سر بر روی ناحیه ستون فقرات می باشد. این فشار که وارد می شود ممکن است در حین کار دندانپزشک باشد، یعنی دندانپزشک در مطب این فشار را به گردن بیش از حد وارد کند یا ممکن است با توجه به اینکه معمولا زندگی افراد به سه قسمت تقسیم می شود و 8 ساعت از آن را خارج از مطب می باشند باز هم ممکن است این ناحیه سر و گردن خم باشد. یعنی دندانپزشک خارج از مطب بخاطر مطالعه‌ای که انجام می دهد یا بخاطر کاری که با گوشی همراه انجام می دهد یا بخاطر اینکه مثلا خانم های دندانپزشک کارهای خانه را انجام می دهند یا آقایون رانندگی می کنند، در کل عواملی که باعث خم شدن بیش از حد سر در ناحیه گردن شود. بنابراین روش های پیشگیری و درمانی که برای دندانپزشکان ذکر می شود شامل 2 قسمت عمده می شود : یکی روش ها و تکنیک هایی که خود دندانپزشکان باید در مطب انجام بدهند و یک سری هم اقداماتی که خارج از مطب باید رعایت کنند.

بیشتر بخوانید : دندانپزشکی بدون درد – جلسه دوم

قبل از درمان آیا نیاز هست که دندانپزشک اقداماتی را انجام دهد؟

متاسفانه دندانپزشکان در اغلب موارد در هنگام مراجعه بیمار فورا او را در پوزیشن درمان قرار می دهند بر همین اساس الگوی حرکتی که انتخاب می کنند به صورت ناخودآگاه خم می‌شوند. در اینجا چند نکته مهم وجود دارد:

اولین نکته همکاری بیمار می باشد و برای اینکه بیمار همکاری مناسب داشته باشد باید قبل از شروع درمان از بیمار بخواهیم جند عمل انجام دهد تا ناحیه دهانش باز باشد. تحقیقات نشان می دهد که هر چه در طول درمان دهان بیمار باز باشد (حداقل به اندازه 4 انگشت) میزان خم شدن سر و گردن دندانپزشک بسیار کمتر می باشد و در نتیجه درد کمتر اتفاق می افتد، بنابراین قبل از اینکه درمانی انجام بدهد چند نکته آموزشی وجود دارد که دندانپزشک یا دستیار دندانپزشک با بیمار انجام دهد تا بیمار در حین درمان حداقل به مدت 20 دقیقه یا نیم ساعت دهانش به اندازه 4 بند انگشت باز باشد و بیمار خسته نشود.

این تکنیک ها به این شکل می باشد که وقتی بیمار می آید قبل از اینکه دندانپزشک شروع به درمان کند باید ناحیه فک و دو طرف صورت را به مدت 2 یا 3 دقیقه به طور ملایم ماساژ داد که اینکار را خود بیمار یا دستیار هم می تواند انجام دهد که این مسئله خیلی اهمیت دارد. وقتی گردش خون در ناحیه صورت و عضلات صورت افزایش پیدا می کند و هم چنین میزان تحرک مفصل فکی افزایش پیدا می کند بیمار به راحتی می تواند در طول درمان دهان خود را به اندازه 4 انگشت باز کند. پس اولین نکته ماساژ دادن عضلات صورت و ناحیه فکی می باشد.

بیشتر بخوانید : دندانپزشکی بدون درد – قسمت سوم

نکته بعدی که برای بیمار اهمیت دارد تا به اصطلاح آرامش داشته باشد از بیمار خواسته شود که 2 یا 3 بار تنفس عمیق انجام دهند به مدت 4 ثانیه نفس خود را نگه دارند و به مدت 4 ثانیه بازدم انجام دهند این کار باعث می شود میزان اکسیژن رسانی به مغز و عضلات را افزایش دهیم چون علاوه بر اینکه با دندان بیمار کار داریم با عضلات صورت و با آرامش بیمار هم کار داریم، بنابراین از بیمار می خواهیم حداقل 4 بار تنفس عمیق در مدت 4 ثانیه انجام دهد تا این عضلات صورت ریلکس شود و اکسیژن رسانی شود.

تکنیک بعدی آرموتراپی یا رایحه درمانی است، می توان از اسپری های مختلف از جمله اسپری نعنا استفاده کرد که می تواند ریه ها  را باز کند و هواگیری را افزایش دهد و ریلکسیشن انجام دهد و از بیمار بخواهیم همزمان که دم و بازدم عمیق را انجام می دهد یک استنشاق هم انجام دهد که باعث باز شدن بیشتر ریه ها و هواگیری و اکسیژن می شود. چرا این کار را انجام می‌دهیم؟ هدف ما همکاری بیشتر با دنداپزشک و باز بودن بیشتر دهان بیمار در طول درمان است، پس اولین اقدامی که یک دندانپزشک برای اینکه سر و گردن را بیش از حد خم نکند استفاده از همکاری بیمار برای درمان می باشد.

البته 2 همکاری دیگر در طول درمان از بیمار می خواهیم که یکی از آنها چرخاندن راحت سر است که اگر در طول درمان چرخش مناسبی انجام بدهد دندانپزشک مجبور نمی شود که بیش از حد سر و گردنش را خم کند و دومی پوزیشن است. در صورت امکان در مواقعی که بیمار بتواند برای دندانهای فوقانی در حد امکانی که بزاق به طرف پایین نرود، سر و گردن را به طرف عقب ببرد که این کار باعث می شود دندانپزشک کمتر سر و گردن را خم کند.

بنابراین یکی از نکات بسیار مهم در شروع درمان برای اصلاح پوزیشن برای پیشگیری از خم کردن سر و گردن، همکاری بیمار با دندانپزشک می باشد. حتی توصیه می شود که دندانپزشک و بیمار در شروع کار با هم دست بدهند زیرا لمس کردن باعث ترشح هورمون اکسی توسین یا هورمون محبت یا هورمون همدلی می شود و همین کار ممکن است به مدت 30 یا 45 دقیقه ارتباط بین بیمار و دندانپزشک را صمیمانه برقرار کند. به این ترتیب ممکن است بیمار از باز کردن دهانش ناراحت شود ولی بخاطر حس همدلی و حس ارتباط صمیمانه میان بیمار و دندانپزشک که به وجود آمده همکاری می‌کند و دهانش را به اندازه کافی باز نگه می‌دارد.

بیشتر بخوانید : دندانپزشکی بدون درد – قسمت چهارم

به جز همکاری بیمار، دندانپزشک باید کار دیگری هم برای پیشگیری انجام دهد یا خیر؟

مهم ترین نکته برای اینکه دندانپزشک بیش از حد سر و گردن را خم نکند نزدیک بودن به بیمار می باشد. پس اولین نکته نزدیک شدن حداکثری دندانپزشک به بیمار می باشد.

نکته دیگری که مطرح می باشد، استفاده از وسایل بزرگ نمایی یا به اصطلاح لنز یا لوپ یا میکروسکوپ می باشد. تمام تحقیقاتی که انجام گرفته چند عامل را در پیشگیری از دردهای ستون فقرات به خصوص در ناحیه گردن ذکر کرده اند ، یکی از نکات استفاده مناسب از وسایل بزرگنمایی است. برای اینکه دندانپزشک مجبور می باشد در محوطه یا ناحیه کوچک کار کند و مجبور است تمرکز بیش از حد داشته باشد و بینایی دقیقی داشته باشد سر و گردن خود را خم می کند ، برای اینکه سر و گردن بیش از حد خم نشود باید از وسایل بزرگ نمایی استفاده کند که شامل لنز ،لوپ و میکروسکوپ می باشد.

دندانپزشکان باید سه نکته را رعایت کنند:

1. فاصله بین چشم و دهان بیمار
2. زاویه ای که باید لنزها قرار بگیرد
3. سبک باشد که وزن اضافه ای بر روی سر قرار ندهد که باعث خم شدن شود

نکته دیگر که خیلی اهمیت دارد روشنایی می باشد. می دانیم که هر چه روشنایی مناسب باشد به خصوص به صورت موازی با چشم دندانپزشک باشد، میزان خم شدن سر و گردن دندانپزشک کمتر می شود و همین طور اگر سایه ایجاد نکند و به نحو مناسب قرار بگیرد دندانپزشک مجبور نیست سر و گردن خود را خم کند.

در سال های اخیر اغلب مطالعات نشان می دهد که استفاده از نور بالای سر بسیار مناسب تر می باشد که خوشبختانه اکثر وسایل بزرگ نمایی که تولید شده است همزمان شامل نور بالا سر می شود که نور به طور مستقیم به ناحیه دهان تابیده می شود و این کمک می کند که دندانپزشک مجبور نباشد بخاطر معاینه یا دیدن بیش از حد سر خود را خم کند.

نکته بعدی صندلی و وسیله ای است که دندانپزشکان از آن برای نشستن استفاده می کنند، از نظر فیزیوتراپیست ها یک صندلی مناسب برای دندانپزشک حدود 10 آپشن یا ویژگی باید داشته باشد. در واقع صندلی باید پشتیبانی خوبی برای ناحیه ستون فقرات و ناحیه ساعد داشته باشد. این صندلی حتما باید شیب داشته باشد یعنی حدودا 5 تا 10 درجه شیب به سمت جلو داشته باشد. تمام مطالعات نشان می دهد برای اینکه گردش خون در اندام تحتانی انجام شود باید یک مقداری ران از زانو بلندتر قرار بگیرد، همین طور زانوها باید از هم باز باشد.

نکته بعدی تخت بیمار یا یونیت است که شامل نکات مهمی می‌شود که خارج از حوصله این جلسه است. برای مثال تخت بیمار باید به نحوی باشد که پشت سر آن قابلیت چرخش داشته باشد و راحت کج بشود.